Η «ελεγχόμενη πτώχευση» σε δράση...

Του Νότη Μαριά

Kαθώς οι δανειστές πιέζουν για μαζικές απολύσεις και διάλυση του κοινωνικού κράτους στη χώρα μας, έχει γίνει κοινή πεποίθηση σε όλους ότι ακόμη κι αν εκπληρωθούν οι σκληρές απαιτήσεις της τρόικας, η συνταγή του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου οδηγεί μετά βεβαιότητας στην υπερχρέωση της χώρας και τη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας της μέσα από το μηχανισμό της «ελεγχόμενης πτώχευσης». Η «ελεγχόμενη πτώχευση» έχει αναλυθεί....

από την πλευρά μας με σειρά άρθρων μας στα «Επίκαιρα». Με δεδομένο, όμως, ότι το ζήτημα αυτό αποτελεί πλέον σημείο αιχμής στην παρούσα φάση, λόγω της ενεργοποίησης των σχετικών γερμανικών σχεδιασμών, κρίνουμε σκόπιμο στο πλαίσιο αυτού του άρθρου να συμπυκνώσουμε τα όσα κατά καιρούς έχουμε αναλύσει σε σχέση με το εν λόγω ζήτημα και τα οποία περιλαμβάνονται, άλλωστε, και στο βιβλίο μας Το Μνημόνιο της χρεοκοπίας και ο άλλος δρόμος – Πειραματόζωον η Ελλάς, το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη.

Τι σημαίνει πρακτικά η «ελεγχόμενη πτώχευση»

Η «ελεγχόμενη πτώχευση» θεσμοθετήθηκε στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισαβόνας με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Μαρτίου 2011 και θα τεθεί σε ισχύ από 1/1/2013, υπό τον όρο κύρωσης και επικύρωσής της από όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης, σύμφωνα με τους αντίστοιχους συνταγματικούς τους κανόνες.

Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε:

1) Την αναθεώρηση του άρθρου 136 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

2) Την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (EMΣ) και τη συνακόλουθη θεσμοθέτηση της «ελεγχόμενης πτώχευσης».

3) Tην υιοθέτηση του Συμφώνου για το ευρώ+, με το οποίο δρομολογούνται η «κινεζοποίηση» της Ευρωζώνης κι η μείωση μισθών και συντάξεων στο όνομα της δήθεν ανταγωνιστικότητας.

Στο πλαίσιο αυτό, αποφασίστηκε να προστεθεί νέα παράγραφος στο άρθρο 136 ΣΛΕΕ, που ως γνωστόν εφαρμόζεται μόνο για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, σύμφωνα με την οποία «τα κράτη-μέλη με νόμισμα το ευρώ μπορούν να θεσπίσουν μηχανισμό σταθερότητας, ο οποίος θα ενεργοποιείται εφόσον κρίνεται απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίζεται η σταθερότητα της Ζώνης του Ευρώ στο σύνολό της. Η παροχή τυχόν απαιτούμενης χρηματοοικονομικής συνδρομής δυνάμει του μηχανισμού θα υπόκειται σε αυστηρούς όρους».

Ταυτόχρονα, ήδη υπεγράφη η ιδρυτική συνθήκη του εν λόγω μηχανισμού, ο οποίος αποκαλείται Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) και προωθείται η επικύρωσή του από τα εθνικά Κοινοβούλια.

Η ίδρυση του ΕΜΣ συνδυάζεται με τη θεσμοθέτηση και του περίφημου «Συμφώνου για το Ευρώ» που προωθεί η Μέρκελ με στόχο την «κινεζοποίη­ση» των μισθών στην Ευρωζώνη.

Όπως είχε επισημάνει ευθύς εξαρχής η Μέρκελ (Reuters-Berlin, 29/9/2010), ο ΕΜΣ θα έπρεπε να συγκροτηθεί στη βάση της διαδικασίας της «ελεγχόμενης πτώχευσης» και να αφορά στις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης. Μάλιστα, ο αναπληρωτής κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος της Μέρκελ (CDU), Μ. Μάιστερ, υποστήριξε ότι με το μηχανισμό «ελεγχόμενης πτώχευσης» οι υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει οδηγούνται σε αναδιάρθρωση του χρέους, ενώ και οι ιδιώτες πιστωτές θα συμμετέχουν στην όλη διαδικασία αναλαμβάνοντας μέρος του κόστους (Bloomberg, 21/10/2010). Ο ΕΜΣ συμπληρώνει το νέο πλαίσιο ενισχυμένης οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, που στόχο έχει την αυστηρή οικονομική εποπτεία.

Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο

Στην ουσία, ο ΕΜΣ είναι ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα παρεμβαίνει με ιδιαίτερα αυστηρούς όρους για την εγγύηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Ευρωζώνης και τη συνακόλουθη διάσωση των δανειστών των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της. Η χορήγηση, μάλιστα, των τοκογλυφικών δανείων του ΕΜΣ αποκαλείται «χρηματοδοτική συνδρομή»!

Όπως επισημαίνεται ρητά στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης-25ηςΜαρτίου 2011, «η πρόσβαση στη χρηματοδοτική συνδρομή από τον ΕΜΣ θα παρέχεται με βάση αυστηρούς όρους πολιτικής, σύμφωνα με πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής και εμπεριστατωμένη ανάλυση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, που θα διενεργεί η Επιτροπή από κοινού με το ΔΝΤ και σε συνεργασία με την ΕΚΤ. Θα απαιτείται από το δικαιούχο κράτος-μέλος να εξασφαλίζει μια πρέπουσα μορφή συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες και κατά τρόπο πλήρως συμμορφούμενο προς τις πρακτικές του ΔΝΤ».

Η δανειοδοτική ικανότητα του ΕΜΣ συμπληρώνεται με τη συμμετοχή του ΔΝΤ, ενώ, ακολουθώντας το ιρλανδικό μοντέλο «διάσωσης», θα μπορούν να συμμετέχουν στα σχετικά πακέτα «χρηματοδοτικής συνδρομής» του ΕΜΣ «κράτη-μέλη που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη σε ad hoc βάση».

Σε σχέση με τη δομή του, ο ΕΜΣ συνιστά διακυβερνητικό οργανισμό δημοσίου διεθνούς δικαίου που έχει συσταθεί με Συνθήκη των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Ο ΕΜΣ θα παρέχει χρηματοδότηση με ιδιαίτερα αυστηρούς όρους σε όσα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης αντιμετωπίζουν ή απειλούνται από σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης, με στόχο την εξασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Ευρωζώνης ως συνόλου.

Όπως συμβαίνει και με την περίπτωση του ΔΝΤ, η «χρηματοδοτική συνδρομή» του ΕΜΣ θα παρέχεται στη βάση αυστηρού Μνημονίου.

Κομβικό στοιχείο για την ανάληψη δράσης του ΕΜΣ και για τους όρους του Μνημονίου που θα επιβάλλει συνιστά η βιωσιμότητα του χρέους του κράτους-μέλους της Ευρωζώνης που θα προσφύγει στο μηχανισμό. Η ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους θα διενεργείται από κοινού από την Επιτροπή και το ΔΝΤ, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, ενώ οι όροι του Μνημονίου για την παροχή της κοινής «συνδρομής» ΕΜΣ - ΔΝΤ θα αποτελούν αντικείμενο κοινής διαπραγμάτευσης της Επιτροπής και του ΔΝΤ, σε συνεργασία με την ΕΚΤ.

Αναδιάρθρωση χρέους και «ελεγχόμενη πτώχευση»

Σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να καταστήσει το χρέος του βιώσιμο και, ως εκ τούτου, αποδειχτεί αφερέγγυο, τότε «πρέπει να διαπραγματευτεί συνεκτικό σχέδιο αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές του από τον ιδιωτικό τομέα, σύμφωνα με τις πρακτικές του ΔΝΤ, προκειμένου να επιτευχθεί βιωσιμότητα του χρέους. Εάν μέσω αυτών των μέτρων μπορεί να επιτευχθεί βιωσιμότητα του χρέους, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας μπορεί να προσφέρει ενέσεις ρευστότητας».

Ειδικότερα, οι όροι αναδιάρθρωσης περιλαμβάνουν «επιμήκυνση της διάρ­κειας, μείωση του επιτοκίου ή/και περικοπή του χρέους (“haircut”)». Έτσι, η υποχρέωση αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους επιβάλλεται πλέον νομικά στα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης ως αναγκαίος όρος για τη χρηματοδότησή τους από τον ΕΜΣ, σε περίπτωση που το χρέος τους δεν θεωρείται, σύμφωνα με τα παραπάνω, βιώσιμο.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που προσυπέγραψε και ο Γιώργος Παπαν­δρέου, «αν βάσει της ανάλυσης βιωσιμότητας συνεπάγεται ότι ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής δεν μπορεί ρεαλιστικά να επαναφέρει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμη πορεία, το δικαιούχο κράτος-μέλος υποχρεούται να προσέλθει καλόπιστα σε ενεργούς διαπραγματεύσεις με τους δανειστές του για να εξασφαλίσει την άμεση συμμετοχή τους στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους». Μάλιστα, κατά τις διαπραγματεύσεις, το δικαιούχο κράτος «διαβουλεύεται με τους δανειστές σχετικά με το ενδεχόμενο αναπρογραμματισμού ή αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, «με σκοπό τη διαπραγμάτευση κατάλληλων λύσεων. Μέτρα για τη μείωση της καθαρής παρούσας αξίας του χρέους εξετάζονται μόνο όταν είναι απίθανη η επίτευξη των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων με άλλους τρόπους».

Αυτό σημαίνει ότι το υπερχρεωμένο κράτος ουσιαστικά μετατρέπεται σε προτεκτοράτο της Ευρωζώνης, τίθεται υπό τη διοίκηση των δανειστών του μέσω του ΕΜΣ και η περιουσία του ρευστοποιείται με ταχύτατες διαδικασίες.

Ήδη με τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου 2011, όπως αναλύσαμε σε προηγούμενο τεύχος των «Επικαίρων», ο EFSF, που θα λειτουργεί μέχρι τον Ιούνιο του 2013 και τον οποίο θα διαδεχτεί ο ΕΜΣ, αποκτά αυξημένες εξουσίες και μπορεί να στηρίξει θεσμικά μέχρι τότε τις διαδικασίες ελεγχόμενης πτώχευσης ενός κράτους-μέλους της Ευρωζώνης.

Με τον τρόπο αυτό σχεδιάζουν οι Γερμανοί να επιβάλουν στην πατρίδα μας καθεστώς «ελεγχόμενης πτώχευσης» στο αμέσως προσεχές διάστημα και να μην αναμένουν τον Ιούνιο του 2013. Εναλλακτικά, βέβαια, προωθούν και σενάρια για έναρξη λειτουργίας του ΕΜΣ πολύ νωρίτερα, περί τον Ιούνιο του 2012.

Πάντως, αυτή τη στιγμή στη Γερμανία φαίνεται πιο πιθανή η άμεση κύρωση από το γερμανικό Κοινοβούλιο των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου 2011, παρά η κύρωση της Συνθήκης ίδρυσης του ΕΜΣ.

 Από τα παραπάνω, λοιπόν, προκύπτει ότι η πατρίδα μας θα πρέπει σύντομα να αναζητήσει ένα άλλο δρόμο, έξω από το Μνημόνιο, προκειμένου να αποφύγει την «ελεγχόμενη πτώχευση», την οποία έχουν δρομολογήσει οι Γερμανοί.

ΠΗΓΗ